Το 2015 όλοι ζούμε μια παρατεταμένη οικονομική, κοινωνικοπολιτική και θεσμική κρίση. Την κρίση αυτή έζησαν έντονα και οι ελαιοπαραγωγοί αφού από το 2014, η μέση τιμή του ελαιολάδου σταθεροποιήθηκε στα 3.80 ευρώ. Φέτος που η παραγωγή είναι ελαφρά μειωμένη αλλά ποιοτικά ανεβασμένη, η τιμή μόλις έφτασε τα 3.20 ευρώ το κιλό.
Επειδή, λοιπόν, την τιμή τη διαμορφώνει η διεθνής αγορά, πρέπει οπωσδήποτε να δημιουργηθούν τέτοιες προϋποθέσεις ώστε ο ελαιοπαραγωγός να έχει ένα ικανοποιητικό εισόδημα χωρίς να εξαρτάται αποκλειστικά από την τιμή του προϊόντος. Ο μόνος τρόπος για να το πετύχουμε αυτό είναι να μειώσουμε το κόστος και συγχρόνως να παράγουμε λάδι άριστης ποιότητας.
Αυτό ακριβώς έχουν ήδη πετύχει αρκετοί συνεταιρισμοί της Κρήτης όπως της Κριτσάς, της Ζάκρου, των Πεζών, του Παλαικάστρου, των Αχλαδίων, της Φουρνής, του Συκολόγου, της Βαϊνιάς-Κεντρίου Λασιθίου αλλά και της Λακωνίας όπως της Παλαιοπαναγιάς, Κροκεών, Πετρίνας Γερακίου Αγίων Αποστόλων Ξηροκαμπίου Συκιάς Ασωπού Βλαχιώτη Μολάων κ.α.
Όλοι ακούμε συχνά ότι η τιμή του λαδιού στην Λακωνία είναι πολύ μεγαλύτερη από την τιμή των άλλων περιοχών κι έτσι οι ελαιοπαραγωγοί έχουν πολύ ικανοποιητικό εισόδημα. Αυτή η διαφοροποίηση είναι αποτέλεσμα των προσπαθειών δέκα χρόνων για κοινή άλεση, την οποία ξεκίνησαν στους Συνεταιρισμούς κάποιοι προοδευτικοί ελαιοπαραγωγοί. Δεν ήταν εύκολο να πείσουν τους ελαιοπαραγωγούς να συμμετάσχουν στην προσπάθεια. Τα πρώτα χρόνια η συμμετοχή ήταν εθελοντική αλλά σήμερα συμμετέχουν όλοι διότι κατάλαβαν ότι αυτό είναι το συμφέρον τους.
Ο Α. Σ. Καλαμάτας τα τελευταία χρόνια κάνει προσπάθειες διερευνώντας συστηματικά την εφαρμογή της κοινής άλεσης, ώστε να μειωθεί το κόστος και να παράγουμε λάδι άριστης ποιότητας. Και εδώ οι πρωτοπόροι προοδευτικοί ελαιοπαραγωγοί, μετά από μεγάλες προσπάθειες κατάφεραν να πείσουν τους κατοίκους να συμμετέχουν. Έτσι τη φετινή χρονιά χρησιμοποιώντας ίδια κεφάλαια συμμετέχουμε σε ΟΕΦ που επιδοτεί κατά μεγάλο ποσοστό συσκευές ελαιοπεριεκτικότητας και πλήρους εξοπλισμένου χημείου, με αποτέλεσμα η κοινή άλεση στον πρώτο ελαιοπαραγωγό νομό της Ελλάδος τη Μεσσηνία, να είναι πλέον γεγονός..
Γιατί, όμως, κάποιοι παραγωγοί δυσπιστούν και αντιδρούν στην εφαρμογή της κοινής άλεσης;
Το επιχείρημα που προβάλλουν είναι ότι οι ελιές διαφορετικών περιοχών αποδίδουν διαφορετική ποσότητα λαδιού. Η τεχνολογία, όμως, έχει λύσει προ πολλού αυτό το πρόβλημα. Οι συσκευές μέτρησης της ελαιοπεριεκτικότητας οποία επιτρέπουν την απευθείας ενημέρωση των παραγωγών για την περιεκτικότητα του καρπού τους σε λάδι, έτσι έχουν την ευκαιρία οι παραγωγοί ακόμα και να προγραμματίσουν την ελαιοσυγκομιδή.
Ας δούμε πιο αναλυτικά πώς λειτουργεί αυτό:
Λαμβάνεται αυτόματα ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από όλες τις ελιές που παραδίδει ο παραγωγός για κοινή άλεση. Το δείγμα αυτό εισέρχεται σε έναν μικρό σφυρόμυλο, όπου γίνεται ζύμη και μετά η συσκευή ελαιοπεριεκτικότητας αναλύει τη ζύμη και μας δίνει, με υψηλή ακρίβεια, το ποσοστό λαδιού που περιέχεται στο δείγμα, δηλαδή στις ελιές που παραδόθηκαν.
Ένα μικρό παράδειγμα: Ο ελαιοπαραγωγός παραδίδει 1000 κιλά ελαιόκαρπο. Το μηχάνημα βγάζει αποτέλεσμα 0,222. Το λάδι που περιέχεται στην παραδιδόμενη ποσότητα είναι 1000×0,222=222 κιλά λάδι. Δηλαδή, οι ελιές είχαν καλή απόδοση της τάξης του 22% η ένα σακί ελιές 11 κιλά λάδι, για ποικιλία Κορωναίκη
Όλοι καταλαβαίνουν ότι μ’ αυτόν τον τρόπο, κάθε παραγωγός θα παίρνει το λάδι που έχουν οι ελιές του και δεν ζημιώνεται κανείς. Αντίθετα, όλοι κερδίζουν και κανείς δε χάνει σταγόνα λάδι.
Παρόλα αυτά, πάλι κάποιοι σαμποτάρουν την προσπάθεια για κοινή άλεση προβάλλοντας το επιχείρημα της διαφορετικής οξύτητας των διαφορετικών ελαιολάδων. Αλλά αυτό είναι ψευδοπρόβλημα γιατί στην κοινή άλεση η οξύτητα θα είναι τρεις γραμμές σε όλη την παραγωγή. Άλλωστε αυτό είναι και το μεγάλο πλεονέκτημα της κοινής άλεσης, να παράγει λάδι άριστης ποιότητας. Αυτός ήταν και το βασικό κριτήριο που τελικά έπεισε τους παραγωγούς πολλών συνεταιρισμών να συμμετέχουν στην κοινή άλεση. Μόνο στο τέλος της ελαιοκομικής περιόδου, όταν όλο το λάδι όλων αυτών που συμμετείχαν ήταν οξύτητας 0,3, πείσθηκαν και την επόμενη χρονιά συμμετείχαν και αυτοί. Ευελπιστούμε ότι σύντομα σε πολλές ελαιοπαραγωγές περιοχές της Μεσσηνίας θα υπάρχει καθολική συμμετοχή.
. Όπως, λοιπόν, αποδεικνύεται στην πράξη, η κοινή άλεση είναι το μέσο για να ωφεληθούν όλοι.
Πρώτον, ο παραγωγός μπορεί να πηγαίνει για έκθλιψη καθημερινά τον καρπό που έχει συλλέξει, ακόμα και αν είναι μόνο δυο σακιά. Έτσι πετυχαίνουμε να είναι φρέσκος ο καρπός και να παράγουμε ένα πολύ καλύτερης ποιότητας λάδι με χαμηλή οξύτητα ώστε να απολαμβάνουμε υψηλότερη τιμή.
Ένα ακόμα θετικό είναι ο συνεταιρισμός εργάζεται συνεχόμενα και το κόστος λειτουργίας του είναι μικρότερο. οπότε έχει τη δυνατότητα να παίρνει πολύ μικρότερο δικαίωμα από τους παραγωγούς, πράγμα που είναι ένα ακόμα όφελος για τον παραγωγό.
Η μείωση του κόστους άλεσης, που μπορεί να φθάσει έως το 35%, προκύπτει από τη μείωση του χρόνου που απαιτείται για την άλεση του καρπού, τη μείωση του εργαζομένων που απασχολούνται στα ελαιοτριβεία και τη μείωση ρεύματος και αναλώσιμων υλικών που απαιτούνται.
Επίσης ο συνεταιρισμός, με την κατάλληλη συσκευή ελαιοπεριεκτικότητας έχει τη δυνατότητα να ελέγχει άμεσα, σε λίγα λεπτά την ελαιοπυρήνα και το ποσοστό του λαδιού που περιέχεται, «χάνεται», και ρυθμίζοντας ανάλογα τα μηχανήματα του, ο διαχειριστής του ελαιοτριβείου μπορεί να μειώσει την απώλεια του λαδιού, με αποτέλεσμα την αύξηση της ημερήσιας παραγωγής ελαιολάδου και την μηδαμινή απώλεια λαδιού στον πυρήνα άρα ένα ακόμα όφελος του παραγωγού αλλά και του συνεταιρισμού.
Ακόμα η κοινή άλεση μπορεί να επιφέρει και τη μείωση των αποβλήτων προς όφελος του περιβάλλοντος. Με τη λειτουργία της συσκευής ελαιοπεριεκτικότητας, το ελαιοτριβείο μπορεί να δουλέψει με ασφάλεια σε δύο φάσεις, αφού μπορεί άμεσα και εύκολα να ελέγχεται η σύσταση της ελαιοπυρήνας. Έτσι, το ελαιοτριβείο σε λειτουργία διφασική, δε θα παράγει καθόλου υγρά απόβλητα.
Όσον αφορά τη διαδικασία εξαγωγής του λαδιού δεν αλλάζει τίποτα. Ο παραγωγός παραδίδει κάθε μέρα τις ελιές που μάζεψε. Όπως στην παραδοσιακή άλεση, οι ελιές πηγαίνουν στο αποφυλλωτήριο και πριν πέσουν στο πλυντήριο, λαμβάνεται το δείγμα. Οι ελιές πλένονται και ζυγίζονται. Το χαρτί από το ζυγιστικό με το δείγμα φυλάσσονται. Από το σημείο αυτό και μετά αρχίζει η κοινή άλεση. Το δείγμα πηγαίνει στη συσκευή ελαιοπεριεκτικότητας και βγάζει το ποσοστό λαδιού που περιέχει. Το πρόγραμμα που έχει το μηχάνημα βγάζει τα κιλά λάδι που έχει όλη η ποσότητα του παραγωγού. Κάθε δέκα μέρες γίνεται έλεγχος και αν έχει παραχθεί περισσότερο ή λιγότερο λάδι κατανέμεται αναλογικά στους παραγωγούς του δεκαημέρου μέσω του προγράμματος.
Όλα είναι απλά και ξεκάθαρα. Λάβαμε σοβαρά υπόψη μας όλα τα πλεονεκτήματα της κοινής άλεσης και τα οφέλη που αυτή προσφέρει στον παραγωγό, τον ελαιουργικό συνεταιρισμό μας και το περιβάλλον και τολμήσαμε αυτό που επιτάσσουν οι σημερινές συνθήκες για την παραγωγή ενός ποιοτικού και ανταγωνιστικού προϊόντος, την οικονομική στήριξη του παραγωγού, την βιωσιμότητα του Συνεταιρισμού αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος.
Φέτος, πολύ εύκολα και χωρίς καμία αλλαγή στο εργοστάσιό μας ξεκινήσαμε δοκιμαστικά, την εφαρμογή της κοινής άλεσης. Σκοπός μας είναι οι παραγωγοί μας να συγκρίνουν την κοινή άλεση με τη μεμονωμένη, να κατανοήσουν τα πλεονεκτήματά της και σε λίγα χρόνια, ο συνεταιρισμός μας να δουλεύει μόνο με κοινή άλεση.
Μιχάλης Αντωνόπουλος
Πρόεδρος Αγροτικού Συνεταιρισμού Καλαμάτας
