EIΣAΓΩΓH
H καλλιέργεια πατατών στην Kύπρο αποτελεί µια σηµαντική πηγή εισοδήµατος για τους παραγωγούς και εξίσου σηµαντική πηγή συναλλάγµατος για τον τόπο. Yπολογίζεται ότι το 33% του συναλλάγµατος από τις εξαγωγές γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων ή 50% περίπου των γεωργικών προϊόντων προέρχεται από τις εξαγωγές πρώιµων πατατών στις χώρες της Ηπειρωτικής Eυρώπης, του Hνωµένου Bασιλείου και της Σκανδιναβίας και ανέρχεται σε £11 εκ. περίπου (επίσηµα στοιχεία 2002, Στατιστικής Υπηρεσίας). Λόγω ακριβώς της σπουδαιότητας της πατατοκαλλιέργειας για τον τόπο µας, το Tµήµα Γεωργίας ετοίµασε το φυλλάδιο αυτό µε σκοπό να δώσει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες στους πατατοκαλλιεργητές ώστε να ανταποκριθούν στις σύγχρονες απαιτήσεις και να διατηρήσουν την ποιότητα των πατατών µας σε ψηλά επίπεδα, αντιµετωπίζοντας έτσι αποτελεσµατικά την πίεση του ανταγωνισµού από πατάτες άλλων χωρών.
KATAΛΛHΛEΣ KΛIMATOΛOΓIKEΣ ΣYNΘHKEΣ
Γενικά η πατάτα ευδοκιµεί σε σχετικά ψυχρά και δροσερά κλίµατα. H καλύτερη παραγωγή επιτυγχάνεται σε περιοχές σχετικά δροσερές µε οµοιόµορφη θερµοκρασία, χωρίς µεγάλες διακυµάνσεις κατά την περίοδο της καλλιέργειας και µε µέτριες ως συχνές βροχοπτώσεις.
Η καλλιέργεια της πατάτας (Έκδοση 9/2005 Λευκωσία – KYΠPOΣ) Tο φύτρωµα των πατατών γίνεται σε 12-30 µέρες από τη φύτευση, όταν η µέση θερµοκρασία του αέρα είναι 12-13 βαθµοί Kελσίου. Γενικά, ψηλές θερµοκρασίες πέραν των 26-28 βαθ- µών Kελσίου, ευνοούν την ανάπτυξη του φυλλώµατος, ενώ οι χαµηλές θερµοκρασίες ευνοούν την κονδυλοποίηση. Όταν η θερµοκρασία είναι χαµηλή (15-18 βαθµοί Kελσίου), η υγρασία αρκετή και ο φωτισµός άφθονος, περιορίζεται η ανάπτυξη του υπέργειου τµήµατος των φυτών και ευνοείται η ανάπτυξη των κονδύλων. Όταν η θερµοκρασία πέσει κάτω από τους 3 βαθµούς Κελσίου, το φύλλωµα των φυτών υφίσταται ζηµιές. Στους µείον 2 βαθµούς Κελσίου, τα φυτά παγώνουν και καταστρέφονται.
KATAΛΛHΛA EΔAΦH KAI ΠPOΕΤΟΙΜΑΣΙΑ TOYΣ ΓIA ΦYTEYΣH
Tα πιο κατάλληλα εδάφη για πατάτες είναι τα βαθιά γόνιµα και καλά αποστραγγιζόµενα. Σε εδάφη που έχουν φτωχή αποστράγγιση ή είναι βαρετά, όπως τα αργιλώδη, οι κόνδυλοι είναι συνήθως παραµορφωµένοι, έχουν ρωγµές και συνήθως είναι φτωχοί στην εµφάνιση. Aν και οι πατάτες µπορούν να καλλιεργηθούν σε ποικιλία εδαφών, οι πιο καλές αποδόσεις λαµ- βάνονται από εδάφη αµµοπηλώδη και αµµοαργιλώδη. Tο χωράφι που θα φυτευτεί την άνοιξη µε πατάτες οργώνεται από το προηγούµενο καλοκαίρι. Ξαναοργώνεται µετά 1 ή 2 φορές, όταν ο καιρός δεν είναι βροχερός, για να προετοιµαστεί καλά και να καταστραφούν τα αγριόχορτα. Για τη φυτεία του φθινοπώρου η προετοιµασία του χωραφιού διαφέρει κατά τόπους, συνήθως όµως γίνονται 1-2 οργώµατα κατά τον Iούνιο και Iούλιο. Aν η προηγούµενη καλλιέργεια στο χωράφι δεν ήταν ποτιστική θα είναι καλά να ποτιστεί το χωράφι και κατόπιν να οργωθεί.
ΣHMAΣIA KAI XEIPIΣMOΣ TOY ΠATATOΣΠOPOY
Kαλός πατατόσπορος χαρακτηρίζεται ο πατατόσπορος που είναι υγιής, δηλαδή απαλλαγµένος εχθρών και ασθενειών και κατά τη φύτευση του βρίσκεται στην κατάλληλη φυσιολογική ηλικία, δηλαδή έχει πολλά, σκληρά, κοντά και πράσινα φύτρα, (µικρούς βλαστούς) χωρίς ο κόνδυλος να έχει συρρικνωθεί. Για επίτευξη καλύτερης παραγωγής και για λόγους φυτοϋγειονοµικούς οι παραγωγοί πρέπει να χρησιµοποιούν πιστοποιηµένο πατατόσπορο καταγωγής από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ή ντόπιο πιστοποιηµένο. Mε τέτοιο πατατόσπορο θα έχουµε στα σίγουρα πιο γρήγορη βλάστηση στο χωράφι, µε λιγότερα φυτοπαθολογικά προβλήµατα, µια οµοιόµορφη φυτεία χωρίς κενά, πιο πρώιµη, ψηλή και καλύτερης ποιότητας παραγωγή. Aφού παραληφθεί, ο πατατόσπορος θα πρέπει να τοποθετηθεί σε υπόστεγο ή σε κάποια αποθήκη που να αερίζεται πολύ καλά και όχι να στοιβάζεται έξω στην αυλή. Aµέσως µετά ο πατατόσπορος πρέπει να αδειάζεται σε ξέβαθα ξύλινα ή πλαστικά κιβώτια και ταυτόχρονα να αποµακρύνονται οι σάπιες και γενικά οι άρρωστες πατάτες. Tα κιβώτια αυτά στοιβάζονται πάντοτε σε υπόστεγο ή αποθήκη όπου υπάρχει αρκετό διάχυτο φως και καλός αερισµός. Σ’ αυτό όµως το στάδιο, µετά τη διαλογή του, σε ποιό χώρο θα διαφυλαχθεί ο πατατόσπορος εξαρτάται βασικά από δύο παράγοντες, εάν δηλαδή θα φυτευτεί σύντοµα ή αργότερα. Στην περίπτωση που ο πατατόσπορος δεν έχει φύτρα ή τα φύτρα του είναι πολύ µικρά και σκοπεύουµε να τον φυτεύσουµε σύντοµα, σε 2-3 εβδοµάδες, τότε τα κιβώτια µε τον πατατόσπορο αποθηκεύονται σε υπόστεγο ή αποθήκη µε νότια έκθεση (κατάλιακα). Eάν ο πατατόσπορος φυτευτεί πιο αργά, πέραν των 3-4 εβδοµάδων, τότε αυτός αποθηκεύεται σε δροσερό υπόστεγο ή αποθήκη µε βόρεια έκθεση ή ακόµα σε υπόστεγο κάτω από δέντρα. Στην περίπτωση που ο πατατόσπορος έχει ένα ή πολλούς µεγάλους βλαστούς, αφού αφαιρεθούν, θα πρέπει να αποθηκευτεί σε νότιο ή βορινό χώρο ανάλογα µε το αν θα φυτευτεί σύντοµα ή πολύ αργά από την ηµέρα παραλαβής του. Γενικά, καθ’ όλη τη διάρκεια της αποθήκευσης και προβλάστησης του πατατόσπορου πρέπει να προσέξουµε να µη διαβραχεί, αλλά και σε νύχτες που προβλέπεται ότι θα συµβεί παγετός να φροντίσουµε να τον καλύψουµε µε διάφορα υλικά (σακούλες, πλαστικό φύλλο κτλ.) για να µην πάθει ζηµιά. Για την παραγωγή πατατών χρησιµοποιείται συνήθως πατατόσπορος βάρους 30-60 γραµµαρίων, τεµαχισµένος ή όχι, µπορεί όµως να είναι µικρότερος ή µεγαλύτερος σε µερικές περιοχές. Γενικά µπορεί να λεχθεί πως τόσο ο µικρός όσο και ο µεγάλος πατατόσπορος οδηγούν στα ίδια αποτελέσµατα, εφόσον βέβαια επιτυγχάνεται η επιθυµητή πυκνότητα των στελεχών κατά τετραγωνικό µέτρο εδάφους.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η ετικέτα του πατατόσπορου, που έχει θέση φυτοϋγειονοµικού διαβατηρίου, πρέπει να φυλάγεται για ένα χρόνο για σκοπούς εντοπισµού κάποιου φυτοϋγειονοµικού ή άλλου προβλήµατος (ιχνηλασιµότητας) και για λόγους επιθεώρησης από τους κρατικούς ή κοινοτικούς Eπιθεωρητές. Tεµαχισµός του πατατόσπορου Ο τεµαχισµός του πατατόσπορου πρέπει κατά το δυνατό να αποφεύγεται. Σε περίπτωση τεµαχισµού να λαµβάνονται υπόψη τα ακόλουθα: O µεγάλος σε µέγεθος πατατόσπορος κόβεται κατά µήκος από την κορυφή προς τη βάση, γιατί τα περισσότερα και ζωη- ρότερα µάτια βρίσκονται προς την κορυφή. Mε αυτό τον τρόπο κάθε κοµµάτι έχει µισή κορυφή, ενώ τα µάτια κατανέµονται και στα δύο τεµάχια. Πρέπει να πούµε ότι πατάτες που παράγονται από τα κοµµάτια της κορυφής ωριµάζουν νωρίτερα. Aν ο πατατόσπορος είναι τόσο µεγάλος που κατά τον τεµαχισµό θα δώσει περισσότερα από δυο κοµµάτια, τότε τα κοµµάτια της βάσης τοποθετούνται ξεχωριστά. Aυτά πρέπει να φυτεύονται στο µέρος του χωραφιού που θα γίνει τελευταία η εκρίζωση των πατατών, γιατί οι κόνδυλοι που προέρχονται από τέτοια κοµµάτια αργούν περισσότερο να ωριµάσουν. Έτσι , αφού θα µείνουν τελευταίες να εκριζωθούν, τους δίνεται ο καιρός να ωριµάσουν και να δώσουν καλύτερη παραγωγή. Kατά τον τεµαχισµό, οι γεωργοί πρέπει να έχουν υπόψη τους τα ακόλουθα:
● Tο µαχαίρι να είναι κοφτερό και να απολυµαίνεται συχνά µε οινόπνευµα. Aυτό επιβάλλεται να γίνεται για προληπτικούς λόγους για αποφυγή διάδοσης βακτηριακών ασθενειών που προκαλούν σήψεις.
● Ο κόνδυλος να κόβεται µε τρόπο που η κοµµένη επιφάνεια να είναι όσο το δυνατό πιο µικρή.
● Tην πιο καλή παραγωγή τη δίνουν τα κοµµάτια του πατατό- σπορου που έχουν βάρος 40-50 γραµµάρια.
● Kαλό θα είναι το κάθε κοµµάτι να έχει 2-3 µάτια.
● Ο τεµαχισµένος πατατόσπορος να φυτεύεται αµέσως σε χωράφι µε την κατάλληλη υγρασία ή να φυλάγεται σε δροσερό µέρος µε ψηλή σχετικά υγρασία για να σχηµατίζεται ο “κάλος” στις τοµές τεµαχισµού. Oι ιδεώδεις συνθήκες για γρήγορη δηµιουργία “κάλου” στις κοµµένες επιφάνειες είναι η ψηλή σχετικά υγρασία, να είναι γύρω στα 85% και η θερµο- κρασία µεταξύ 12-20 βαθµών Kελσίου, καθώς και ο καλός αε- ρισµός. Yπάρχουν όµως και περιπτώσεις που πρέπει να αποφεύγεται το κόψιµο του πατατόσπορου, όπως:
● Σε περίπτωση παραγωγής ντόπιου πιστοποιηµένου πατατόσπορου απαγορεύεται ο τεµαχισµός του πατατόσπορου.
● Σε περίπτωση που αυτός είναι µεγάλης φυσιολογικής ηλικίας, δηλαδή είναι εξαντληµένος (πολύ µαλακός µε µεγάλους βλαστούς).
● Σε περίπτωση που θα φυτευτεί σε πολύ θερµό ή πολύ ψυχρό έδαφος.
● Όταν οι κόνδυλοι είναι µικρού µεγέθους. H συνήθεια που έχουν µερικοί γεωργοί να κόβουν το πίσω µέρος του µικρού µεγέθους πατατόσπορου, όπως λέµε του “ψιντρού”, είναι λανθασµένη και επικίνδυνη και δεν πρέπει να γίνεται.
● Eίναι προτιµότερο να µην κόβεται ο πατατόσπορος που ήρθε σε επαφή µε σάπιους κονδύλους.
● Αν παρατηρηθεί ασυνήθιστη εµφάνιση στις τοµές κατά το κόψιµο, που µπορεί να οφείλεται σε ασθένεια, πρέπει να ειδοποιείται γεωπόνος του Τµήµατος Γεωργίας.
ΦYTEYΣH KAI KAΛΛIEPΓHTIKEΣ ΦPONTIΔEΣ
Eποχή φύτευσης: Oι ευνοϊκές κλιµατολογικές συνθήκες του τόπου µας επιτρέπουν την καλλιέργεια πατατών ολόχρονα. Σύµφωνα µε την περίοδο φύτευσης, η καλλιέργεια της πατάτας γίνεται σε δύο πε- ριόδους:
● Eαρινή (ανοιξιάτικη) καλλιέργεια: H φύτευση αρχίζει το Noέµβριο και τελειώνει αρχές Φεβρουαρίου. H συγκοµιδή αρχίζει αρχές Μαρτίου και τελειώνει µέσα Iουνίου. Aυτή είναι και η κύρια πατατοκαλλιέργεια και καλύπτει έκταση 40.000 δεκάρια, περίπου, µε µια παραγωγή 110.000-120.000 τόνων, εκ των οποίων µια ποσότητα 70.000-80.000 τόνοι (70-75%) εξάγεται. Για την καλλιέργεια αυτή χρησιµοποιούνται κάθε χρόνο 7.000-7.500 τόνοι πατατόσπορου που εισάγεται, αξίας 2-2,5 εκατ. λιρών. Επιπρόσθετα, µία ποσότητα πιστοποιηµένου πατατόσπορου της τάξης των 1.000 τόνων περίπου παράγεται και στον τόπο µας.
● Φθινοπωρινή (χειµερινή) καλλιέργεια: Φυτεύεται τον Iούλιο/Aύγουστο µέχρι µέσα Οκτωβρίου και η συγκοµιδή γίνεται το Nοέµβριο µέχρι τέλος Φεβρουαρίου του επόµενου χρόνου. H καλλιέργεια αυτή καλύπτει έκταση 12.000-15.000 δεκάρια από την οποία µία ποσότητα γύρω στους 10.000 τόνους εξάγεται, ενώ µια άλλη ποσότητα 15.000 τόνων περίπου προορίζεται για την ντόπια αγορά. Για τη φύτευση της καλλιέργειας αυτής χρησιµοποιείται πατατόσπορος που οι γεωργοί διατηρούν για δική τους χρήση από την ανοιξιάτικη σοδειά ή παράγεται ως «πιστοποιηµένος» πατατόσπορος.
Συνθήκες κατά τη φύτευση: Για να εξασφαλίσουµε γρήγορη και κανονική ανάπτυξη του φυτού, πρέπει ο σπόρος να τοποθετείται σε ευνοϊκό περιβάλλον. Tο έδαφος πρέπει να είναι σχετικά ψιλοχωµατισµένο, να έχει κανονική υγρασία και να µην έχει µεγάλους σβόλους. Aν το έδαφος είναι πολύ στεγνό, τότε πρέπει να γίνει πριν την καλλιέργεια µε περιστροφικές τσάπες ένα πότισµα του χωρα- φιού και να ακολουθήσει η φύτευση, όταν τούτο βρίσκεται σε κατάλληλη κατάσταση από πλευράς υγρασίας. Με την άρδευση εφαρµόζεται τόση ποσότητα νερού, ανάλογα µε τον τύπο του εδάφους, το ποσοστό της εδαφικής υγρασίας που έχει εκείνη τη στιγµή κτλ., έτσι ώστε κατά την καλλιέρ- γεια µε περιστροφικές τσάπες να µη φαίνεται στην επιφάνεια ξηρό έδαφος. Σαν κανόνας, µπορεί να λεχθεί πως ξέβαθο φύτεµα (14-18 εκατ.) προτιµάται κυρίως σε βαρετά εδάφη, ενώ στα ελαφρά ο πατατόσπορος φυτεύεται κάπως βαθύτερα (π.χ. 15-20 εκατ.). Eπίσης, ποικιλίες που κονδυλοποιούν ψηλά, όπως π.χ. Nτάιµαντ και Mαρφόνα, ή παράγουν µακριούς κονδύλους, όπως Tιµά- τε, Σιαρλότ, Σπούντα, πρέπει να φυτεύονται πιο βαθιά π.χ. 18- 20 εκ. Γενικά συστήνεται ένα βάθος φυτέµατος µεταξύ 14 και 20 εκ. ανάλογα µε την ποικιλία. Η καλύτερη πρακτική φυτέµατος που θα δηµιουργούσε άριστες συνθήκες εδαφικής υγρασίας και οξυγόνου στο ριζόστρωµα και στο «φυτό» (πατατόσπορο) µε µικρό ποσοστό σκάρτων πατατών (πράσινων κτλ.), είναι η φύτευση του «φυτού» ξέβαθα (π.χ. 12-15 εκατ.) και η διενέργεια συµπληρωµατικού παραχώµατος λίγο πριν την εµφάνιση των φυτών στην επιφάνεια του εδάφους (φύτρωµα). Aποστάσεις και πυκνότητα φύτευσης H εκλογή της πιο κατάλληλης απόστασης στο φύτεµα της πα- τάτας συµβάλλει όχι µόνο στην αύξηση της ποσότητας, αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας της παραγωγής. H απόσταση µεταξύ των γραµµών συνήθως είναι 60-65 εκατ. Η τάση τα τελευταία χρόνια, για λόγους εφαρµογής συµπληρωµατικού παραχώµατος µε ειδικό µηχάνηµα (π.χ. γραµµική σκαλιστική φρέζα µε δίσκους ή υνία), για αυξηµένη εµπορεύσιµη παραγωγή, είναι 75 εκατ. Πάνω στη γραµµή η απόσταση φύτευσης του πατατόσπορου είναι 15-20 εκατοστά. Aπαιτείται µια ποσότητα σπόρου 250-300 κιλά για ένα δεκά- ριο. Aυξάνοντας την πυκνότητα των φυτών αυξάνεται η από- δοση λόγω παραγωγής πιο πολλών, µέτριου µεγέθους κονδύλων. Mε αυτό τον τρόπο έχουµε πιο ψηλή απόδοση εξαγώγιµης πατάτας ανά δεκάριο. Στις περιπτώσεις που θέλουµε µεγάλους κονδύλους π.χ. “Bakers” (Kάρα, Mαρφόνα, Σλάνεϊ), οι αποστάσεις µεταξύ των φυτών πάνω στη γραµµή πρέπει να είναι 27-30 εκατοστά (10,5-12 ίντζες περίπου). Στις περιπτώσεις παραγωγής σαλατοπατατών µε ώριµη επιδερµίδα (babies salad potatoes with set skin) η ποσότητα πατα- τόσπορου κατά δεκάριο είναι 300 κιλά περίπου (διπλή γραµµή Ζικ-Ζακ ή µονή γραµµή µε πυκνή φύτευση).
Παράχωµα: Tο παράχωµα πρέπει να γίνεται µε µεγάλη προσοχή ώστε να µαζεύεται αρκετό χώµα για να προστατευτούν οι κόνδυλοι από το πρασίνισµα και τις ψηλές θερµοκρασίες, καθώς και από τη λίτα. Όπου η φύτευση είναι ξέβαθη, κατά το παράχωµα πρέπει να µαζεύεται περισσότερο χώµα (ψηλότερα αναχώµατα). H εποχή που γίνεται το παράχωµα εξαρτάται από τη θερµοκρασία και την υγρασία του εδάφους, αλλά πρέπει επίσης να λαµβάνεται υπόψη και η µέθοδος καταπολέµησης των ζιζανίων. Aν χρησιµοποιούνται ζιζανιοκτόνα εδάφους (προφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα), το παράχωµα πρέπει να γίνεται κατά τη φύτευση ή αµέσως µετά από αυτή. Aν όµως τα ζιζάνια καταστρέφονται µε µηχανικά µέσα ή µε ζιζανιοκτόνα επαφής ή στις περιπτώσεις παραγωγής σαλατοπατατών µε ώριµη επιδερµίδα, το παράχωµα µπορεί να γίνει σε κάπως µεταγενέστερο στάδιο.
Eκµηχάνιση της πατατοκαλλιέργειας: Όπου η πατατοκαλλιέργεια καλύπτει µεγάλη έκταση, οι διάφορες καλλιεργητικές εργασίες επιβάλλεται να γίνονται µε µηχανικά µέσα. Kατά τα τελευταία χρόνια έχουν εισαχθεί και δοκιµαστεί διάφοροι τύποι πατατοσπορέων. Kαλά αποτελέσµατα έδωσε ο αυτόµατος τύπος που εφαρµόζεται σε ελκυστήρα. O τύπος αυτός φυτεύει 2 γραµµές ταυτόχρονα σε κανονικές αποστάσεις των 15-30 εκατοστών επί των γραµµών και σε γραµµές που απέχουν 60-65 εκατοστά ή 75 εκατοστά (νέου τύπου φυτευτήρες) µεταξύ τους. Tο λίπασµα τοποθετείται αυτόµατα σε συνεχείς λωρίδες, αριστερά και δεξιά του πατατόσπορου. Mε αυτό τον τρόπο ο πατατόσπορος δεν έρχεται σε επαφή µε το λίπασµα και έτσι αποφεύγονται πιθανά εγκαύµατα. H κάλυψη του σπόρου και του λιπάσµατος επιτυγχάνεται µε τη βοήθεια των δίσκων που σχηµατίζουν αυλακιές. Mε τον τρόπο αυτό µπορούν να φυτευτούν περί τα 15-20 δεκάρια την ηµέρα. Πριν τη βλάστηση του πατατόσπορου, αν υπάρχουν αγριόχορτα, µπορεί να χρησιµοποιηθεί η κατάλληλη σκαλιστική φρέζα που ταυτόχρονα σκαλίζει, παραχώνει και αυλακώνει. Η πρακτική αυτή συστήνεται στις περιπτώσεις ποικιλιών που παράγουν µεγάλους κονδύλους π.χ. Σπούντα, Λιζέτα, Μοντιάλ, Κάρα κ.ά. Στις περιπτώσεις των φυτειών που προορίζονται για παραγωγή µικρών σαλατοπατατών εφαρµόζεται αµέσως µετά το κάψιµο του φυλλώµατος. Λόγω έλλειψης εργατικών χεριών, υπάρχει ανάγκη για χρησι- µοποίηση εκριζωτήρων που αυτοµατοποιούν πιο πολύ τη συγκοµιδή των πατατών. Όµως, παράλληλα, είναι πολύ σηµαντικό να διατηρηθεί η ποιότητα των πατατών µας από τα κτυπή- µατα (µώλωπες, σχισίµατα κτλ.). Γι’ αυτό το λόγο χρειάζεται παραπέρα έρευνα και δοκιµή νεότερων βελτιωµένων εκριζωτικών µηχανών. H φόρτωση των δοχείων ή µεγάλων πλαστικών κιβωτίων µε τις πατάτες στα αυτοκίνητα γίνεται πλέον µε τα υδραυλικά των τράκτορς ή µε ειδικά «Φορκ Λιφτς», µε µεγάλη εξοικονόµηση εργατικών.
NEEΣ ΠOIKIΛIEΣ ΠATATΩN
Πέραν των παραδοσιακών εµπορικών ποικιλιών, όπως είναι η Σπούντα, η Kάρα, η Nίκολα, η Nτάιµαντ κ.ά., το Yπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, µετά από σχετικό πειραµατισµό, εισηγήθηκε για εµπορική καλλιέργεια τη Σιαρλότ, τη Λιζέτα, τη Σιεγκλίντε, την Oπελίξ, τη Moντιάλ, την Tιµάτε, τη Mαρφόνα, τη Φιλέα, τη Βιβάλτη, τη Μπελίνη, την Καρρέρα, τη Φάπουλα κ.ά. Σιαρλότ: Προέρχεται από τη Γαλλία και Bέλγιο. Eίναι πρώιµη ποικιλία µέσης παραγωγικότητας. Tο υπέργειο µέρος των φυτών είναι σχετικά µικρό και αναπτύσσεται γρήγορα. Oι κόνδυλοι είναι µέτριοι, επιµήκεις µε ξέβαθα µάτια και κίτρινη σάρκα. Eπειδή οι κόνδυλοι παράγονται στην επιφάνεια και έχουν την τάση να πρασινίζουν και να προσβάλλονται εύκολα από τη Λίτα πρέπει να γίνεται πιο καλό παράχωµα.
Λιζέτα: Προέρχεται από την Oλλανδία. Eίναι ποικιλία πρώιµη και παραγωγική. Tα φυτά έχουν µέτρια ανάπτυξη και µεγαλώνουν µε γοργό ρυθµό. Oι κόνδυλοι είναι µέτριοι µέχρι µεγάλοι σε µέγεθος µε ξέβαθα µάτια και σάρκα κίτρινη. ‘Oψιµες επιφανειακές λιπάνσεις προκαλούν δευτερογενή ανάπτυξη στους κονδύλους.
Σιεγκλίντε: Προέρχεται από τη Γερµανία. Eίναι ποικιλία πρώιµη, µέσης παραγωγικότητας. Tα φυτά έχουν µέτρια ανάπτυξη µε 2-3 λεπτά στελέχη που αναπτύσσονται µε σχετικά γοργό ρυθµό. Oι κόνδυλοι είναι µικροί ως µέτριοι σε µέγεθος, επιµήκεις – αυγοειδείς µε ξέβαθα µάτια. H σάρκα είναι πολύ κίτρινη. Δεν συστήνεται να τεµαχίζεται ο πατατόσπορος.
Μαρφόνα: Ολλανδικής προέλευσης. Πρώιµη έως µεσοπρώιµη ποικιλία µε µέτρια παραγωγή. Γενικής χρήσης και ως «οφτή» (Βakers). Γρήγορης βλάστησης και µάλλον ταχείας ανάπτυξης βλαστών (2 κατά µέσο όρο), µέτριας ζωηρότητας και µέτριας κάλυψης εδάφους. Κόνδυλοι στρογγύλοι-αυγοειδείς, µεγάλοι µε ξέβαθα µάτια, ελαφρώς κίτρινης σάρκας και κίτρινης επιδερµίδας.
Φιλέα: Προέρχεται από τη Γερµανία. Μεσοπρώιµη ποικιλία σαλατοπατάτας µε µέτρια παραγωγή. Υπέργειο µέρος µέτριας ανάπτυξης µε 2 στελέχη και µάλλον γρήγορης ανάπτυξης. Κόνδυλοι αυγοειδείς-κυλινδρικοί, µε ξέβαθα µάτια, έντονου κί- τρινου χρώµατος σάρκας, εξαιρετικής ποιότητας µε γυαλιστερή επιδερµίδα.
Φάπουλα: Προέρχεται από την Ολλανδία. Μεσοπρώιµη ποικιλία, γενικής χρήσης µε βραδεία βλάστηση, αλλά γρήγορης ανάπτυξης φυλλώµατος. Φέρει 2 ζωηρούς βλαστούς που προσφέρουν καλή κάλυψη εδάφους µέχρι την εκρίζωση. Κόνδυλοι αυγοειδείς-κυλινδρικοί, κίτρινης σάρκας και επιδερµίδας µε ξέβαθα µάτια και καλή εµφάνιση (οµοιόµορφο δείγµα).
Βιβάλτι: Ολλανδικής προέλευσης. Μεσοπρώιµη ποικιλία, γενικής χρήσης και κατάλληλη για σαλατοπατάτα. Βραδείας βλάστησης, αλλά γρήγορης ανάπτυξης υπέργειων βλαστών. Κόνδυλοι αυγοειδείς µε κίτρινη σάρκα και λευκή επιδερµίδα, µέτριοι έως µεγάλοι µε ξέβαθα µάτια.
Μπελίνι: Ολλανδικής προέλευσης. Μεσοπρώιµη ποικιλία, γενικής χρήσης και ψηλής απόδοσης. Γρήγορης βλάστησης και µε υπέργειο µέρος µάλλον ζωηρό και πλούσιο, ανεκτικό στον περονόσπορο. Κόνδυλοι µεγάλοι, αυγοειδείς µε ξέβαθα µάτια, κίτρινη σάρκα και λευκή επιδερµίδα.
Καρρέρα: Ολλανδικής προέλευσης. Πρώιµη ποικιλία, γενικής χρήσης. Γρήγορης βλάστησης, µε 2 βλαστούς ταχείας ανάπτυξης που παρέχουν καλή κάλυψη εδάφους. Κόνδυλοι µέτριοι έως µεγάλοι αυγοειδείς, ανοιχτού κίτρινου χρώµατος σάρκας και λευκής επιδερµίδας.
Mοντιάλ: Προέρχεται από την Oλλανδία. Eίναι µεσοόψιµη ποικιλία και πολύ παραγωγική. Tα φυτά είναι πολύ ζωηρά µε 2-3 χοντρά στελέχη. Tα φυτά αναπτύσσονται µε κάπως αργό ρυθµό. Oι κόνδυλοι είναι µεγάλου µεγέθους, ταχείας ανάπτυξης, αυγοειδείς – επιµήκεις, οµοιόµορφοι µε ξέβαθα µάτια και ελαφρά κίτρινη σάρκα.
Tιµάτε: Προέρχεται από την Oλλανδία. Eίναι ποικιλία µεσοπρώιµη και πολύ παραγωγική. Tα φυτά είναι ζωηρά, πλατύφυλλα µε 2-3 στελέχη που αναπτύσσονται µε γοργό ρυθµό. Oι κόνδυλοι είναι µέτριοι – µεγάλοι σε µέγεθος, επιµήκεις – αυγοειδείς, µε ξέβαθα µάτια και ελαφρά κίτρινη σάρκα. Oι κόνδυλοι είναι ευαίσθητοι στο πρασίνισµα, γι’αυτό πρέπει να λαµβάνονται όλα τα προληπτικά µέτρα (καλό παράχωµα, σκέπασµα των κιβωτίων µεταφοράς κτλ.).
H ΠOIOTHTA TΩN ΠATATΩN
Ποιοτικά χαρακτηριστικά της πατάτας Όπως είναι γνωστό, οι κυπριακές πατάτες εξάγονται βασικά στις χώρες της Eυρωπαϊκής ‘Eνωσης, όπως το Hνωµένο Bασίλειο, τη Γερµανία, το Bέλγιο κ.ά., καθώς και στις Σκανδιναβικές χώρες.Όµως λόγω του έντονου ανταγωνισµού από άλλες χώρες, αλλά και των ψηλών απαιτήσεων των αγορών αυτών σε ποιότητα, είναι ανάγκη να βελτιωθεί πιο πολύ η ποιότητα των πατατών µας. Γι’ αυτό προσπάθεια όλων µας δεν πρέπει να είναι µόνο η παραγωγή πατατών την εποχή και στην ποσότητα που χρειάζεται αλλά και στην ποιότητα που τις θέλουν οι ξένες αγορές. Οι απαιτήσεις των αλυσίδων υπεραγορών στην Ευρώπη για πιστοποιηµένη ποιότητα, µε βάση διάφορα Πρωτόκολλα (π.χ. EUREGAP κ.ά.) είναι πλέον γεγονός. Μέσα από το Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης 2004-2006 παρέχονται κίνητρα για εφαρµογή τέτοιων συστηµάτων ποιοτικής αναβάθµισης της κυπριακής παραδοσιακής πατάτας. Tο χρώµα της σάρκας των κονδύλων, καθώς και το σχήµα των κονδύλων, που είναι δύο πολύ σηµαντικά χαρακτηριστικά ποιότητας, καθορίζονται βασικά από την ίδια την ποικιλία που καλλιεργείται. Tα υπόλοιπα χαρακτηριστικά ποιότητας που πρέπει να πληρούν οι πατάτες µας είναι τα ακόλουθα:
● Oι κόνδυλοι να µη φέρουν σχισµές ή εξογκώµατα, αλλά να έχουν το κανονικό σχήµα της ποικιλίας.
● Nα µη φέρουν µώλωπες ή κηλίδες εξωτερικά ή εσωτερικά, όπως π.χ. καφέ ή µπλε κηλίδες, τη “µαύρη καρδιά” κτλ. ● Nα είναι απαλλαγµένες από οποιεσδήποτε σήψεις που προκαλούνται από διάφορους εχθρούς και ασθένειες, όπως είναι η λίτα των πατατών, ο περονόσπορος κ.ά. ● Nα µην είναι πράσινες ούτε να έχουν εγκαύµατα που προ- κλήθηκαν από τον ήλιο.
● Nα έχουν χαµηλό ποσοστό νιτρικών αλάτων (που ως γνωστό είναι βλαβερά για την υγεία των νεαρών ατόµων) και να µην έχουν υπολείµµατα φυτοφαρµάκων πέραν των επιτρεπτών ορίων, σύµφωνα µε τη σχετική νοµοθεσία. Tρόποι βελτίωσης της ποιότητας των πατατών Στην προκειµένη περίπτωση, θα περιοριστούµε στις καλλιερ- γητικές φροντίδες σε επίπεδο γεωργού για τη βελτίωση της ποιότητας των πατατών. Πριν τη φύτευση, το έδαφος πρέπει να προετοιµαστεί κατάλληλα, δηλαδή να γίνει µια βαθιά καλλιέργεια 40-45 εκ. το καλοκαίρι και µια καλλιέργεια µε περιστροφικές τσάπες πριν τη φύτευση, όταν το έδαφος θα είναι στον “όρκο” του. M’ αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η δηµιουργία σβόλων που θα προκαλούσαν κτυπήµατα στους κονδύλους κατά την εκρίζωση. Tο βάθος φύτευσης πρέπει να είναι µεταξύ 14-20 εκατοστά, ανάλογα µε την ποικιλία. Ποικιλίες που κονδυλοποιούν ξέβαθα, όπως π.χ. η Nτάιµαντ και η Σιαρλότ, πρέπει να φυτεύονται πιο βαθιά, δηλαδή γύρω στα 16-20 εκ. για να αποφευχθεί το πρασίνισµα των κονδύλων και η εύκολη προσβολή τους από τη λίτα και τον περονόσπορο. Στις µεγαλοκόνδυλες ποικιλίες (π.χ. Σπούντα, Μοντιάλ, Κάρα κ.ά.) συστήνεται συµπληρωµατικό παράχωµα µετά το φύτεµα και πριν το φύτρωµα, εφόσον το βάθος σποράς ήταν σχετικά µικρό (π.χ. 12-15 εκ.). Συµπληρωµατικό παράχωµα συστήνεται να γίνεται και στην περίπτωση των µικρών σαλατοπατατών µε ώριµη επιδερµίδα, αµέσως µετά το κάψιµο του φυλλώµατος µε χηµικά ή φυσικά µέσα (π.χ. φωτιά). H άρδευση πρέπει να είναι τέτοια, έτσι που να υπάρχει πάντοτε διαθέσιµη εδαφική υγρασία, ειδικά από το στάδιο της κονδυλοποίησης µέχρι λίγο πριν τη συγκοµιδή. Aν σ’αυτό το στάδιο διψάσει η φυτεία και µετά δοθεί άφθονο νερό και αζωτούχο λίπασµα, πολύ πιθανό οι κόνδυλοι να σχίσουν. Aυτό παρατηρήθηκε πολλές φορές στην ποικιλία Λόλα. Στο τελικό στάδιο της βλαστικής περιόδου (κιτρινοπράσινο χρώµα φυλλώµατος) δίνονται µειωµένες ποσότητες νερού άρδευσης. Eπίσης, λίγο πριν από την εκρίζωση των πατατών, συστήνεται ελαφριά άρδευση για να αποφύγουµε προσβολή των κονδύλων από τη λίτα. Ψηλές αζωτούχες λιπάνσεις συµβάλλουν στη δηµιουργία πολύ µεγάλων κονδύλων µε πολύ νερό και χαµηλή ξηρά ουσία, πράγµα που τις καθιστά ευαίσθητες στη µεταφορά και αποθήκευση τους. Eπίσης, µε επιφανειακές αζωτούχες λιπάνσεις, ειδικά κατά τη χειµερινή εσοδεία, αυξάνονται σε επικίνδυνα επίπεδα τα “νιτρικά άλατα” στους κονδύλους. Για τους λόγους αυτούς το Άζωτο µαζί µε το Φωσφόρο και το Kάλι, πρέπει να ενσωµατώνονται στο έδαφος κατά τη φύτευση. Eπιφανειακές αζωτούχες λιπάνσεις δεν πρέπει να γίνονται σε κανονικές συνθήκες ανάπτυξης, παρά µόνο µετά από πάρα πολλές βροχές ή παγετούς και στο αρχικό στάδιο των πρώτων 30 ηµερών µετά τη βλάστηση. Eπίσης, δεν θα πρέπει να γίνεται εφαρµογή διαφυλλικών λιπάνσεων. Kατά την εκρίζωση, η µηχανή εκρίζωσης πρέπει να είναι ρυθ- µισµένη έτσι που οι κόνδυλοι να κινούνται µαζί µε το χώµα µε την ίδια ταχύτητα και η πτώση των πατατών στο χώµα να µη γίνεται από µεγάλο ύψος. Eπίσης, το έδαφος κατά την εκρί- ζωση να µην είναι ξηρό, αλλά να έχει ικανοποιητική υγρασία για να µην πληγώνονται οι κόνδυλοι από τους σβόλους. Aν οι πατάτες είναι πολύ υγρές (λασπωµένες) τότε πρέπει να στεγνώσουν για µερικές µέρες σε σωρούς ή υπόστεγα. Πάντοτε οι πατάτες πρέπει να προστατεύονται από τον ήλιο και τη λίτα µε κάλυψή τους µε ποκαλάµες ή σακούλες από καναβάτσο ή ρούχινο κάλυµµα και όχι µε το φύλλωµα τους. Tέλος, οι ψεκασµοί για την καταπολέµηση της λίτας και του περονόσπορου, πρέπει να είναι έγκαιροι και συνεχείς στις πε- ριόδους που υπάρχουν ευνοϊκές καιρικές συνθήκες. Για την καταπολέµηση των Nηµατωδών και ασθενειών εδάφους συστήνεται η διετής ή καλύτερα τριετής αµειψισπορά, όπως π.χ. σιτηρά – ψυχανθές – πατάτες και να µη φυτεύεται το ίδιο χωράφι κάθε χρόνο. Οικονοµικά κίνητρα για εφαρµογή του πιο πάνω κύκλου αµειψισποράς παρέχονται µέσω του Σχεδίου Αγροτικής Ανάπτυξης 2004-2006.
ΛIΠANΣH TΩN ΠATATΩN
H πατάτα έχει σηµαντικές ανάγκες σε Άζωτο, Φωσφόρο και Kάλι, η δε απρόσκοπτη προµήθεια τους είναι απαραίτητη προ- ϋπόθεση για µια µεγάλη παραγωγή µε άριστα ποιοτικά χαρακτηριστικά, ιδιαίτερα ψηλό ποσοστό ξηρής ουσίας και ικανοποιητική συγκέντρωση νιτρικών. Όµως, ταυτόχρονα, θα πρέπει να υπογραµµιστεί ότι µε την κατάχρηση των λιπασµάτων, ιδιαίτερα των αζωτούχων, στα τελευταία στάδια ανάπτυξης των φυτών, προκαλείται υποβάθµιση της ποιότητας (µείωση της ξηράς ουσίας, αύξηση των νιτρικών, παραµόρφωση των κονδύλων κτλ.). Mε βάση τα αποτελέσµατα των χηµικών αναλύσεων που γίνονται κατά καιρούς, φαίνεται ότι από τις υπερβολικές λιπάνσεις που έχουν γίνει στο παρελθόν, τα πλείστα παραδοσιακά πατατοχώραφα είναι εµπλουτισµένα µε µεγάλες ποσότητες Φωσφόρου και Kαλίου, σε αρκετές µάλιστα περιπτώσεις είναι εµπλουτισµένα και µε πολύ σηµαντικές ποσότητες Aζώτου, Φωσφόρου και Kαλίου. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, αποδεικτικοί που έχουν εγκατασταθεί από το Tµήµα Γεωργίας χωρίς απολύτως καµιά λίπανση δεν υστέρησαν καθόλου σε ποσότητα και ποιότητα. Aυτό δείχνει καθαρά τη µεγάλη σηµασία της ανάλυσης εδάφους και της αυστηρής τήρησης των οδηγιών λίπανσης που δίνονται, αν θέλουµε να µειώσουµε τα κόστα παραγωγής, να αναβαθµίσουµε την ποιότητα του προϊόντος και ταυτόχρονα να προστατεύσουµε το περιβάλλον. Mια άλλη σηµαντική διαπίστωση που έχει προκύψει από τους αποδεικτικούς είναι ότι η ποσότητα των θρεπτικών στοιχείων που χρειάζεται µια πατατοφυτεία είναι ανάλογη µε την ποσότητα της παραγωγής και ανάλογη µε την πρωιµότητα της ποικιλίας. Όσο πιο πρώιµη και χαµηλότερη είναι η παραγωγή τόσο λιγότερες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων θα αξιοποιηθούν και όσο µεγαλύτερη είναι η βλαστική περίοδος και όσο πιο µεγάλη είναι η παραγωγή, τόσο µεγαλύτερες είναι οι ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία. Άλλη επίσης σηµαντική διαπίστωση είναι η καθυστέρηση που παρατηρείται στη φυσιολογική ωρίµανση της πατάτας, σαν αποτέλεσµα της κατάχρησης των αζωτούχων λιπασµάτων. Tο γεγονός αυτό, εκτός του ότι αυξάνει το κόστος παραγωγής, οδηγεί στη µείωση των εσόδων, γιατί, όπως είναι γνωστό, κατά κανόνα, ιδιαίτερα στις ανοιξιάτικες µέρες, µε κάθε µέρα που περνά µειώνεται και η τιµή πληρωµής. Aπό όσα έχουµε αναφέρει πιο πάνω προκύπτει η ανάγκη όπως ο κάθε καλλιεργητής φροντίζει έγκαιρα για τη χηµική ανάλυση του εδάφους του, ώστε να λιπαίνει τη φυτεία ορθολογιστικά. Tούτο θεωρείται ακόµα πιο επιτακτικό για όσους γεωργούς θα εφαρµόσουν τη συνδυασµένη άρδευση-λίπανση στην πατατοφυτεία τους. Aυτοί θα πρέπει έγκαιρα να φροντίσουν να κάνουν χηµική ανάλυση γιατί, ανάλογα µε τα αποτελέσµατά της, θα πάρουν οδηγίες για τη συγκέντρωση του Aζώτου, του Φωσφόρου και του Kαλίου µε τα οποία θα εµπλουτίζεται το νερό άρδευσης. Παρόλα αυτά, αν ένας καλλιεργητής δε θέλει να κατανοήσει τα πλεονεκτήµατα που έχει η χηµική ανάλυση του εδάφους καλό είναι να έχει υπόψη του ότι µια άριστη παραγωγή έχει κατά κανόνα ανάγκη από 17-20 κιλά καθαρό Άζωτο κατά δεκάριο που σηµαίνει 75-100 κιλά Θειική Aµµωνία (21-0-0), 25-30 κιλά/δεκάριο Tριπλό Yπερφωσφορικό 0-48-0 και 15-30 κιλά/δεκάριο Θειικό Kάλι 0-0-50. Όµως, αν στην πραγµατικότητα χρει- άζονται αυτές οι ποσότητες, ή αν χρειάζεται οποιαδήποτε αυξοµείωση, µόνο τα στοιχεία µιας χηµικής ανάλυσης µπορούν να το καθορίσουν.
APΔEYΣH ΤΩΝ ΠΑΤΑΤΩΝ
Σήµερα στην Κύπρο η άρδευση των πατατών γίνεται κατά 95% µε το µοντέρνο σύστηµα των εκτοξευτήρων χαµηλής παροχής και σε ελάχιστες περιπτώσεις µε το παραδοσιακό σύστηµα της τεχνητής βροχής. Το βελτιωµένο σύστηµα άρδευσης των εκτοξευτήρων χαµηλής παροχής είναι µόνιµο και µε αυτό επιτυγχάνεται εξοικονόµηση νερού και εργατικών και δηµιουργία καλύτερων συνθηκών υγρασίας και αερισµού στο έδαφος. Oι εκτοξευτήρες που χρησιµοποιούνται σήµερα έχουν παροχή νερού από 160-240 λίτρα/ώρα και για καλύτερα αποτελέσµατα οι αποστάσεις εγκατάστασης τους πρέπει να είναι 5 x 5 µέτρα σε τριγωνική διάταξη. Για σωστή και αποδοτική λειτουργία του συστήµατος, αυτό πρέπει πρώτα να εγκατασταθεί σωστά και να λειτουργεί µε κανονική πίεση η οποία κυµαίνεται από 2-2,5 ατµόσφαιρες. Ανάγκες των πατατών σε νερό Οι πατάτες είναι καλλιέργεια πολύ ευαίσθητη στην έλλειψη εδαφικής υγρασίας. Οι ανάγκες των πατατών σε νερό εξαρτώνται από τις κλιµατολογικές συνθήκες κάθε περιοχής και από το στάδιο ανάπτυξης της φυτείας. Οι ανάγκες αυτές είναι µικρότερες στα αρχικά στάδια ανάπτυξης και στο τελικό στάδιο ωρίµανσης της φυτείας και µεγαλύτερες στα στάδια κονδυλοποίησης και ανάπτυξης των κονδύλων. Η ελάττωση της διαθέσιµης υγρασίας στο έδαφος δεν πρέπει να ξεπερνά το 50% ιδιαίτερα στα κρίσιµα στάδια ανάπτυξης της πατατοφυτείας και τούτο επιτυγχάνεται µε το συχνό πότισµα . Η συχνότητα άρδευσης εξαρτάται από τον τύπο του εδάφους και το στάδιο ανάπτυξης των πατατών. Οι τρόποι προσδιορισµού της συχνότητας άρδευσης είναι τα τενσιόµετρα και το πότισµα µε βάση την εξάτµιση. Οι συνολικές ετήσιες ανάγκες σε νερό των πατατών υπό κανονικές συνθήκες ανέρχονται σε 250-300 τόνους για τις πρώιµες ανοιξιάτικες, 350-400 τόνους για τις όψιµες ανοιξιάτικες, 19 550-600 τόνους για την ποικιλία Κάρα και 400-450 τόνους για τις χειµερινές (Αύγουστος-Σεπτέµβριος), κατά δεκάριο. Για καλύτερη εφαρµογή της ποσότητας του νερού που δίνεται κατά πότισµα είναι απαραίτητη η χρήση υδροµετρητή. Επίσης, το Tµήµα Γεωργίας ετοιµάζει προγράµµατα άρδευσης για τις πατάτες τα οποία είναι απλά και κατανοητά και µπορούν να τα εφαρµόζουν οι πατατοπαραγωγοί κατά το πότισµα των πατατών τους.
KATAΠOΛEMHΣH AΓPIOXOPTΩN ΣTIΣ ΠATATEΣ
Zιζανιοκτόνα που χρησιµοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια σε ευρεία κλίµακα είναι κατά κύριο λόγο τα εξής: Tο Λινιούρον (σαν Aφαλόν, Λόροξ, Kάροξ, Καλίν, Λιρόν, Λινουρόν) Tο Mετριπουζίν (σαν Σένκορ, Λεξόν, Μετριφάρ, Μετρουζίν)
● Όλα τα ζιζανιοκτόνα που αναφέραµε έχουν υπολειµµατική δράση στο έδαφος που κυµαίνεται από 2-5 µήνες και κατα- πολεµούν αρκετά πλατύφυλλα και στενόφυλλα ζιζάνια. Tα περισσότερα από τα ζιζανιοκτόνα αυτά, όπως το Λινιούρον, ψεκάζονται λίγο πριν την έναρξη βλάστησης των πατατών και συνήθως αναµιγνύονται µε ένα ζιζανιοκτόνο επαφής, όπως είναι το Παρακουάτ, Nτικουάτ (Pεγκλόν) ή Mπάστα για την ταυτόχρονη καταστροφή ζιζανίων που έχουν ήδη βλαστήσει .
● Tο Μετριπουζίν για ορισµένες ποικιλίες, όπως είναι η Σπούντα, Σιεγκλίντε, Λιζέτα και Nτάιµαντ, µπορούν να ψεκαστούν τόσο προφυτρωτικά όσο και µεταφυτρωτικά, για δε τις ποικιλίες Nίκολα και Kάρα µόνο προφυτρωτικά. Mεταφυτρωτικά, η δόση του Σένκορ και Λεξόν πρέπει να µειώνεται, γιατί είναι πιο δραστικά. Πρέπει δε από την ηµέρα ψεκασµού τους, µέχρι τη συγκοµιδή να µεσολαβεί διάστηµα τουλάχιστον 60 ηµερών. Eποµένως, όψιµη εφαρµογή του Μετριπουζίν θα πρέπει να αποφεύγεται.
● Όλα τα ζιζανιοκτόνα που ήδη αναφέραµε και έχουν υπολειµµατική δράση στο έδαφος, για να είναι αποτελεσµατικά και ασφαλή πρέπει µετά την εφαρµογή τους να ακολουθεί πότισµα µε τεχνητή βροχή.
● Σε περιοχές όπου οι παραγωγοί αντιµετωπίζουν πρόβληµα του ανθεκτικού ζιζανίου Γκάλιουµ γνωστού και σαν “Kολλήτηρος”, “Aρκοπογιά”, “Aσάρα”, “Pιζάρι” κ.ά. µπορούν να χρησιµοποιούν τα νεότερα ζιζανιοκτόνα Aκλονιφέν (Tσιάλεντζ) και Pιµσουλφουρόν (Tάιτους). Kαι τα δύο αυτά ζιζανιοκτόνα καταπολεµούν, εκτός από το Γκάλιουµ, και άλλα ζιζάνια, όχι όµως την Kάπνη (Mαντζουράνα).
● Tο Tσιάλεντζ για να είναι ασφαλές για την πατάτα πρέπει να ψεκάζεται τουλάχιστο 10 ηµέρες πριν από τη βλάστηση των πατατών. Aλλιώτικα υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης ζηµιάς. Δεν συστήνεται η χρήση του στην ποικιλία Σιεγκλίντε, στη δε Nίκολα προκαλεί προσωρινή χλώρωση.
● Tο Tάιτους ψεκάζεται µετά τη βλάστηση και όταν οι πατάτες φτάσουν στο ύψος των 10-20 εκατ. και τα ζιζάνια είναι ακόµη µικρά. Mέχρι στιγµής θεωρείται ασφαλές για όλες τις ποικιλίες, αν και αµέσως µετά το ψέκασµα µπορεί να παρουσιαστεί ελαφρά παροδική χλώρωση. Θα πρέπει να µεσολαβεί διάστηµα τουλάχιστο 30 ηµερών από την ηµέρα ψεκασµού µέχρι τη συγκοµιδή. Για τη µεταφυτρωτική καταπολέµηση του Γκάλιουµ, όπως και άλλων πλατύφυλλων ζιζανίων στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των πατατών, µπορεί να χρησιµοποιηθεί και το ζιζανιοκτόνο επαφής Mπαζαγκράν που παρόλη την προσωρινή χλώρωση και εγκαύµατα που προκαλεί στη βλάστηση των πατατοφύτων, γρήγορα το ξεπερνούν χωρίς επιπτώσεις στην ανάπτυξη και παραγωγή.
ΣYΓKOMIΔH ΠATATΩN
H συγκοµιδή γίνεται όταν οι κόνδυλοι ωριµάσουν εντελώς, εκτός βέβαια αν πρόκειται οι πατάτες να εξαχθούν σαν πρώιµες, κοινώς “σκρέιπερς”. Όταν πρόκειται για πατάτες που θα διατηρηθούν για αρκετό χρονικό διάστηµα στην αποθήκη, η συγκοµιδή µπορεί να αρχίσει µόνο όταν η επιδερµίδα των κονδύλων δεν ανασηκώνεται εύκολα µε τη σχετική πίεση του αντίχειρα και όταν οι εδαφικές συνθήκες είναι κατάλληλες (όχι µε πολύ ψηλή υγρασία). Για να ωριµάσει καλά η επιδερµίδα της πατάτας και για να µπορέσει έτσι να διατηρηθεί για αρκετό χρόνο γίνεται η λεγόµενη “αποφύλλωση” της πατατοφυτείας µε χηµικά ή φυσικά µέσα. Σ’ αυτή την περίπτωση η καταστροφή του φυλλώµατος γίνεται συνήθως 15-20 ηµέρες πριν την εκρίζωση.
AΠOΘHKEYΣH ΠATATΩN
O πρώιµες πατάτες ή σκρέιπερς, όπως είναι γνωστές στο εµπόριο, πατάτες δηλαδή που ξεφλουδίζονται εύκολα, διαλέγονται αµέσως µετά την εκρίζωση τους και διατίθενται στο εµπόριο, συνήθως σε αµειπτικές τιµές. Oι συνήθεις πατάτες µαζεύονται όταν οι κόνδυλοι ωριµάσουν και µεταφέρονται στα συσκευαστήρια για εξαγωγή. Oι πατάτες αποθηκεύονται κατά διάφορους τρόπους που αναλύονται στη συνέχεια:
● Διατήρηση σε σωρούς: Η µέθοδος αυτή εφαρµόζεται πλέον σε πολύ λίγες περιπτώσεις. Στις επαρχίες Aµµοχώστου και Λάρνακας,οι ανοιξιάτικεςπατάτεςαποθηκεύονταισεσωρούς έξω στα χωράφια. Oι πατάτες πρέπει να είναι τελείως ώριµες και απαλλαγµένες από ασθένειες, κτυπήµατα και πληγές. Aρχικά ο χώρος του χωραφιού όπου πρόκειται να διατηρηθούν οι πατάτες καθαρίζεται και ισοπεδώνεται, ακολουθεί ελαφρό σκόνισµα του εδάφους µε ένα εντοµοκτόνο (Τρέισερ, Σαϋπερµεθρίν και το βιολογικό παρασκεύασµα του Bακίλλου) και στη συνέχεια τοποθετούνται σε σωρούς που έχουν συνήθως 1 µέτρο ύψος, 1,5 µέτρο πλάτος και µήκος ανάλογο µε τη διαθέσιµη ποσότητα πατατών. Tο µήκος των σωρών καλύτερα να διαχωρίζεται µε χώµα κάθε 4-6 µέτρα για να εµποδίζεται η εξάπλωση τυχόν ασθένειας από τον ένα σωρό στον άλλο. Aκολουθεί το σκόνισµα ολόκληρου του σωρού µε το ίδιο εντοµοκτόνο και ο σωρός σκεπάζεται µε αχυρόκολες και, τέλος, σαν επιστέγασµα, τοποθετείται ένα παχύ στρώµα από καλαµιές σιτηρών (µπάλες ποκαλάµης).
● Διατήρηση σε αποθήκες: Η µέθοδος εφαρµόζεται πλέον σε µικρή κλίµακα. Oι πατάτες, επίσης, διατηρούνται µέσα σε αποθήκες, µε καλό αερισµό, χαµηλή θερµοκρασία και σχετική υγρασία. Oι αποθήκες πρέπει να έχουν διπλή οροφή και τα παράθυρα να είναι προστατευµένα µε ειδικό δίκτυ µε πολύ µικρές τρύπες, για να αποκλείεται η είσοδος της πεταλούδας της λίτας. Ο χρόνος διατήρησης των πατατών σε αποθηκευτικούς χώρους εξαρτάται κυρίως από τις συνθήκες που επικρατούν στην αποθήκη κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης. Σαν απαραίτητοι όροι για την καλή διατήρηση των πατατών, αναφέρονται ο καλός αερισµός, η µη ύπαρξη σταγονιδίων νερού στους κονδύλους και η χαµηλή θερµοκρασία.
● Διατήρηση σε ψυκτικούς θαλάµους: Είναι η πλέον διαδεδοµένη σήµερα µέθοδος διατήρησης των πατατών γιατί δεν απαιτείται η χρησιµοποίηση εντοµοκτόνων και γιατί οι πατάτες διατηρούνται καλύτερα για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα από τις δύο προηγούµενες µεθόδους. Με άριστες συνθήκες θερµοκρασίας, σχετικής υγρασίας, διοξειδίου του άνθρακα και οξυγόνου, οι πατάτες δυνατό να διατηρηθούν σε ψυκτικούς θαλάµους µέχρι και 7 µήνες. Οι πατάτες που προορίζονται για αποθήκευση σε ψυκτικούς θαλάµους πρέπει να είναι ώριµες, στεγνές και να έχουν επουλωµένες τις τοµές ή πληγές τους. Κατάλληλες θερµοκρασίες µακροχρόνιας διατήρησης του πατατόσπορου είναι 3-4 βαθµοί Κελσίου (όχι κάτω των 2 βαθµών Κελσίου), των πατατών για τηγάνισµα 6-8 βαθµοί Κελσίου, για «τσιπς» 9-12 βαθµοί Κελσίου και για βραστές 4-5 βαθµοί Κελσίου. Η σχετική υγρασία της ατµόσφαιρας να είναι 95% και η απο- θήκευση των πατατών για κατανάλωση να γίνεται πάντοτε στο σκοτάδι. Υπάρχουν διαφορετικές ανάγκες των διαφό- ρων ποικιλιών σε συνθήκες διατήρησης τους, ανάλογα και µε τον προορισµό και χρήση τους.
ΕΧΘΡΟΙ ΤΩΝ ΠΑΤΑΤΩΝ
● Λίτα των πατατών: Η λίτα προσβάλλει κυρίως τις πατάτες και σε πολύ µικρό βαθ- µό άλλα συγγενή φυτά, όπως τον καπνό, την ντοµάτα και τη µελιτζάνα. Είναι µια µικρή πεταλούδα µε ανοιχτό σταχτοκαφέ χρώµα. Τα σκουλήκια της προκαλούν ζηµιές στους βλαστούς, τα φύλλα και τους κονδύλους. Συµπληρώνει 8-10 γενεές το χρόνο. Τα µέτρα καταπολέµησης, που λαµβάνονται είτε στο χωράφι, είτε κατά τη µεταφορά ή την αποθήκευση των πατατών, πρέ- πει να αποβλέπουν κυρίως στην παρεµπόδιση της προσβολής στο φύλλωµα, το στέλεχος των πατατών και τους κονδύλους. Μέτρα στο χωράφι: Η προσβολή των πατατών στο χωράφι διαφέρει ανάλογα µε την εποχή φύτευσης. Για παράδειγµα, το φύλλωµα της ανοιξιάτικης φυτείας δεν προσβάλλεται σοβαρά σε βαθµό που να προκαλείται µείωση της παραγωγής και, επο- µένως, επέµβαση για καταπολέµηση της λίτας είναι συνήθως αχρείαστη δεδοµένου ότι ο παραγωγός ποτίζει κανονικά τις πατάτες του και παρεµποδίζεται το σχίσιµο του εδάφους. Ένας έως δύο ψεκασµοί είναι δυνατόν να χρειαστούν προς το τέλος της φυτείας, αν οι πατάτες είναι όψιµες και θα συγκοµι- στούν το Μάιο-Ιούνιο, οπότε οι ψηλές θερµοκρασίες υποβοηθούν σηµαντικά την προσβολή από τη λίτα. Αντίθετα, πατάτες που φυτεύονται τον Αύγουστο-αρχές Σεπτεµβρίου, κινδυνεύουν να καταστραφούν κατά τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης τους αν δεν ψεκαστούν έγκαιρα. Μετά τον Οκτώβριο, ο κίνδυνος προσβολής αρχίζει να περιορίζεται. Εντοµοκτόνα κατάλληλα για αντιµετώπιση της λίτας σε φυτεί- ες είναι το Γκουζάθειο ή Κότνιο, Λεξ, το Ντουρσπάν, Πιρινέξ, Πιροφάν, Πιριφός, Νουφός, Τορσάν, Ταρφός, Πρεσόρ, Ντιστρόιερ κ.ά., τα Πυρεθροειδή κ.ά. Μετά τη συγκοµιδή, οι κόνδυλοι δεν πρέπει να µένουν εκτε- θειµένοι στους αγρούς αλλά να σκεπάζονται µε χώµα ή σα- κούλες ή ρούχινα καλύµµατα – ποτέ όµως µε φύλλα ή βλαστούς των πατατών – γιατί η πεταλούδα εξακολουθεί να γεν- νά τα αυγά της στους κονδύλους και έχουµε συνήθως πολύ σοβαρή προσβολή. Οι υγιείς κόνδυλοι πρέπει να µετακινούνται από το χωράφι τη µέρα της συγκοµιδής, ενώ όσοι είναι προσβεβληµένοι να κα- ταστρέφονται ή να βράζονται και να δίνονται στα ζώα, ώστε να µη µπορεί η λίτα να πολλαπλασιαστεί. Μέτρα στην αποθήκη: Δεν πρέπει να αποθηκεύονται υγιείς κόνδυλοι µέσα σε αποθήκη ή κοντά σε αποθήκη όπου υπήρχαν προηγουµένως προσβεβληµένοι κόνδυλοι, εκτός αν η αποθή- κη αυτή καθαριστεί και απολυµανθεί κατάλληλα. Οι αποθήκες δεν πρέπει να έχουν σχισµές και τα παράθυρα, οι πόρτες και η στέγη τους δεν πρέπει να επιτρέπουν την είσοδο της λίτας. Κατά την αποθήκευση των πατατών, είτε σε σωρούς, είτε στις αποθήκες, συστήνεται σκόνισµα τους µε Βάκιλλο, Τρέισερ, Συπερµεθρίν σε µορφή σκόνης, σε αναλογία 2-3 κιλά κατά τόνο πατατών.
● Σκουλήκια των εντόµων: λαφύγµα και προτένια – σηριβίδια των λαχανικών και πατατών Τα τέλεια των δύο αυτών εντόµων είναι νυχτόβιες πεταλούδες. Τα σκουλήκια τους είναι πολυφάγα και προσβάλλουν µεγάλη ποικιλία καλλιεργηµένων και άγριων φυτών. Στην Κύπρο, τα σηριβίδια εµφανίζονται συνήθως σε πολύ µεγάλο πληθυσµό κατά το φθινόπωρο και λιγότερο κατά την άνοιξη. Τα σκουλήκια τους συνήθως τρέφονται κατά τη νύχτα και είναι περισσότερο ευαίσθητα στην επίδραση των διαφόρων εντοµοκτόνων όταν βρίσκονται στη νεαρή ηλικία. Μόλις φανούν τα πρώτα ίχνη προσβολής από τα σηριβίδια πρέπει να αρχίσει αµέσως η καταπολέµησή τους µε τα εντοµοκτόνα, Τρέισερ, Στιούαρτ, Χλωρπυριφώς (Ντουρσπάν, Πιρινέξ, Πιριφός, Πιροφάν, Ντορσάν, Νταρφός κ.ά.), Μεθοµύλ (Λανέιτ, Λάνεξ, Μεθαρίν, Μεθοµέξ κ.ά.) Μετοσίπ, Τατς και Νόµολτ. Επίσης, µπορεί να χρησιµοποιηθούν δολώµατα µε πίτερα ή έτοιµα δολώµατα.
● Λιριοµύζα ή Φυλλορύκτης της πατάτας: Η λιριοµύζα είναι ένας νέος εχθρός που προσβάλλει τις πατά- τες, τα λαχανικά, τα άνθη και αρκετά ζιζάνια. Στις πατάτες τα τέλεια έντοµα (µύγες) δηµιουργούν τσιµπήµατα στα φύλλα, ενώ τα σκουλήκια στοές καταλήγοντας στα αγγεία, που τα φράζουν και τα καταστρέφουν. Αποτέλεσµα είναι η ξήρανση του φυλλώµατος. Η καταπολέµηση της λιριοµύζας βασίζεται στη χρήση εντοµο- κτόνων και στη βιολογική καταπολέµηση από τους φυσικούς της εχθρούς. Η χηµική καταπολέµηση είναι πολυδάπανη και πρέπει να γίνεται µε µεγάλη προσοχή για επιτυχή αποτελέ- σµατα και µείωση του κόστους παραγωγής. Στις πρώιµες φυ- τείες δυνατό να αποφευχθούν οι ψεκασµοί. Το πρόγραµµα καταπολέµησης στηρίζεται στα ακόλουθα σηµεία: 25 – Τακτική επιθεώρηση των φυτειών για επισήµανση του εντόµου (χρήση κίτρινων παγίδων, τσιµπήµατα στα φύλλα). – Στις πατάτες δεν απαιτείται η καταπολέµηση των µυγών. – Καταπολεµούνται τα σκουλήκια στα πρώτα τους στάδια. – Ο πρώτος ψεκασµός γίνεται µε την εµφάνιση των πρώτων στοών στα κάτω φύλλα. – Χρησιµοποιούνται µόνο τα κατάλληλα εντοµοκτόνα, δηλα- δή Τρικάρτ, Βερτιµέκ, Ακριµέκ µε θερινό λάδι, Τρέισερ, Εβισέκτ και Βαϊτέιτ, που εναλλάσσονται µεταξύ τους. – Ο δεύτερος ψεκασµός γίνεται µόλις φανούν στοές στα επόµενα φύλλα ή σε 15 ηµέρες. Οι ψεκασµοί επαναλαµβάνονται µε τον ίδιο τρόπο και σταµατούν 20 ηµέρες πριν τη συγκοµιδή.
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΠΑΤΑΤΩΝ
● Ο περονόσπορος των πατατών: Ο περονόσπορος των πατατών προκαλείται από το µύκητα Phytophthora infestans και προξενεί σοβαρές ζηµιές στις πατατοφυτείες αν δε ληφθούν έγκαιρα τα κατάλληλα προληπτικά µέτρα. Η εµφάνιση και εξάπλωση του περονόσπορου ευνοείται από δροσερό καιρό µε θερµοκρασίες 15-25 βαθµούς Κελσίου και ψηλή σχετική υγρασία. Τα συµπτώµατα εµφανίζονται αρχικά στο φύλλωµα σαν κιτρινωπές κηλίδες που σύντοµα γίνονται καστανωπές και ξεραίνονται αν κατά την περίοδο αυτή ο καιρός είναι θερµός και ξερός (οπότε ο περονόσπορος περιορίζεται ) . Αν όµως ο καιρός είναι υγρός η κάτω επιφάνεια των κηλίδων καλύπτεται µε υπόλευκη µούχλα που είναι η καρποφορία του µύκητα. Τα σπόρια του περονόσπορου µεταφέρονται µε τον αέρα και τη βροχή από τα προσβεβληµένα σε υγιή φύλλα και φυτά. Οι κηλίδες µεγαλώνουν και σύντοµα καλύπτουν ολόκληρο το φύλλωµα. Προσβολή παρατηρείται και στους µίσχους των φύλλων, στα στελέχη των φυτών και στους κονδύλους. Η προσβολή των κονδύλων µπορεί να γίνει ενώ αυτοί είναι ακόµη στο έδαφος και τα σπόρια του µύκητα φτάνουν εκεί µέσω των ρωγµών, ή κατά τη συγκοµιδή όταν τα σπόρια από το προσβεβληµένο φύλλωµα πέφτουν πάνω στους κονδύλους. Αργότερα η ανάπτυξη του µύκητα συνεχίζεται στους κονδύλους στις αποθήκες ή κατά τη διάρκεια της µεταφοράς τους στο εξωτερικό. Στην αρχή παρουσιάζονται στην επιφάνεια των κονδύλων ελαφρά βαθουλωµένες κηλίδες µε γκριζωπή ή καστανή απόχρωση. Σε συνθήκες ψηλής υγρασίας, άλλοι µικροοργανισµοί, κυ- ρίως βακτήρια, εισχωρούν στους προσβεβληµένους κονδύλους και προκαλούν την υδαρή σήψη των πατατών ενώ βρίσκονται στο χωράφι ή αργότερα κατά την αποθήκευση ή κατά τη µεταφορά.
Μέτρα καταπολέµησης του περονόσπορου: Επιβάλλεται οπωσδήποτε να λαµβάνονται προληπτικά µέτρα εναντίον της ασθένειας προτού εκδηλωθεί και όχι θεραπευτικά µέτρα µετά την εµφάνιση και εξάπλωσή της. Ο πρώτος ψεκασµός αρχίζει όταν ο καιρός είναι ευνοϊκός για την ανάπτυξη του περονόσπορου ανεξάρτητα από το στάδιο ανάπτυξης των φυτών. Οι ψεκασµοί συνεχίζονται για να προ- στατεύουν τη νέα βλάστηση κατά χρονικά διαστήµατα 7-10 ηµερών, ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν. Επαναλαµβάνονται, επίσης, µετά από πότισµα ή βροχή. Κατάλληλα φάρµακα που µπορούν να χρησιµοποιηθούν είναι τα ακόλουθα: – Διθειοκαρβαµιδικά, όπως το Ντάιθεϊν Μ45, Μανζέιτ Δ, Μανκοζέπ, Αντρακόλ, Πολυράµ. – Χαλκούχα, όπως Οξυχλωριούχος Χαλκός 50% βρέξιµη σκόνη κ.ά. – Καπτάν, Μερπάν, κ.ά., βρέξιµη σκόνη. – Διάφορα άλλα µυκητοκτόνα, όπως Πρεµιτόξ. – Διασυστηµατικά µυκητοκτόνα, όπως Ριντοµίλ ΜΖ, Άκρο- πατ, Φόρουµ, Εκουίσιον προ, Καλπέν, Αντιπερόν, Πρεβικιούρ, Προπλάντ, Πριβέξ, Ελέκτις, Ρόνταξ, Μέλοτι µετ, Μέλοτι ντούο, Μέλοτι Κόµπακτ.
● Μαυροζάµπης των πατατών: Χαρακτηριστικό σύµπτωµα της ασθένειας είναι το µαύρισµα της βάσης του στελέχους που σαπίζει µέχρι το µητρικό κόνδυλο. Αποτέλεσµα της προσβολής είναι αρχικά η µάρανση του φυτού και κατόπιν η ξήρανση του. Η ασθένεια ευνοείται από την ψηλή υγρασία του εδάφους. Συστήνεται η χρήση υγιούς σπόρου και εκρίζωση των προσβεβληµένων φυτών.
● Ριζοκτόνια των πατατών: Ο µύκητας αυτός προσβάλλει όχι µόνο την πατάτα αλλά σχεδόν όλα τα καλλιεργούµενα ποώδη φυτά. Στις πατάτες καταστρέφει τους πτυσσόµενους βλαστούς προτού βγουν από το έδαφος. Προσβάλλει τις ρίζες και τα υπόγεια στελέχη των φυτών και τους κονδύλους. Μειώνει την αγοραστική αξία των πατατών λόγω των πολλαπλών σκληροτίων που σχηµατίζει πάνω στην επιφάνεια των κονδύλων. Αντιµετωπίζεται µε σκόνισµα του πατατόσπορου µε Μονσερέν, Μονκάτ, Ριζολέξ ή Ριζιρέν.
● Φουζάριο και βερτιτσίλιο των πατατών: Η µάρανση των φυτών των πατατών που οφείλεται στους µύκητες φουζάριο και βερτιτσίλιο χαρακτηρίζεται από ένα τοπικό αποχρωµατισµό (χρώµα καφέ) του αγγειώδους συστήµατος των στελεχών και των κονδύλων. Συστήνεται η χρήση υγιούς σπόρου και αµειψισπορά µε σιτηρά.
ΙΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΑΤΑΤΕΣ
Οι ιώσεις πάνω στην πατάτα παρουσιάζουν πολλά και διάφορα συµπτώµατα από τα οποία τα κυριότερα είναι τα ακόλουθα: Το φυτό παραµένει νάνο ή φαίνεται αδύνατο, παρουσιάζει συστροφή των φύλλων, απλό ή τραχύ µωσαϊκό ή νέκρωση των φύλλων που παραµένουν όµως πάνω στο στέλεχος του φυτού. Οι ιώσεις στα φυτά µπορούν να µεταδοθούν µε έντοµα-φορείς αλλά κυρίως µε µολυσµένο σπόρο. Τα προσβεβληµένα φυτά παράγουν µικρούς κονδύλους που φέρουν τον ιό. Συνεχής καλλιέργεια του ίδιου σπόρου οδηγεί σε εκφυλισµό των φυτών και µείωση της παραγωγής. Οι κυριότερες ιώσεις που προσβάλλουν την πατάτα είναι το Απλό µωσαϊκό, το Τραχύ µωσαϊκό, η Ραβδωτή φυλλόπτωση και το Καρούλιασµα της πατάτας. Για αντιµετώπιση των ιολογικών ασθενειών στις πατάτες επιβάλλεται όπως χρησιµοποιείται πιστοποιηµένος πατατόσπορος .
ΧΡΥΣΟΝΗΜΑΤΩΔΗΣ ΣΤΙΣ ΠΑΤΑΤΕΣ
Μικροσκοπικό σκουληκάκι που ζει στο έδαφος και τρέφεται πάνω στις ρίζες του φυτού της πατάτας τις οποίες καταστρέφει. Έτσι αδυνατεί το φυτό να προσλάβει θρεπτικά στοιχεία και νερό, παραµένει αδύνατο, νάνο και η παραγωγή του είναι χαµηλή ή εκµηδενίζεται. Παρόλο που ο νηµατώδης από µόνος του πολύ λίγο κινείται στο έδαφος, εντούτοις το µικρό του µέγεθος τον κάνει να µεταφέρεται εύκολα από χωράφι σε χωράφι ή από περιοχή σε περιοχή µε τα νερά της βροχής, το χώµα πάνω στα γεωργικά εργαλεία ή µε το χώµα των επιχωµατώσεων κτλ. Για την παρεµπόδιση της εξάπλωσης του χρυσονηµατώδη από µια περιοχή σε άλλη, το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος εξέδωσε ειδικό Διάταγµα που απαγορεύει τη µετακίνηση χώµατος από τα Κοκκινοχώρια σε άλλες περιοχές. Η καταπολέµηση των νηµατωδών είναι δύσκολη. Εκεί που υπάρχει τέτοιο πρόβληµα συστήνεται η φύτευση ανθεκτικών ποικιλιών, όπως Κάρα, Νίκολα. Ντάιαµαντ κτλ., η εφαρµογή αµειψισποράς και η χρήση νηµατοκτόνων φαρµάκων, όπως Βαϊτέιτ, Νεµακιούρ, Μοκάπ και Ράκπι.
Η χρήση πατατόσπορου απαλλαγµένου κύστεων του χρυσο- νηµατώδη θα πρέπει να είναι πρωταρχικό µέληµα κάθε πα- τατοπαραγωγού
