Ό,τι δεν κατάφεραν εδώ και χρόνια οι επιταγές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, τα αποσπασµατικά µέτρα πολιτικής των εθνικών κυβερνήσεων και η αλλοπρόσαλλη δράση των συλλογικών οργανώσεων (συνδικάτα, συνεταιρισµοί κ.ά.), δείχνει να το φέρνει στον αγροτικό χώρο, κατά το αµέσως προσεχές διάστηµα, η λειτουργία της ίδιας της αγοράς και µάλιστα µε κυβέρνηση… πρώτη φορά Αριστερά.

Τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι πληροφορίες που θέλουν εγχώριους αλλά και ξένους κεφαλαιούχους να προσεγγίζουν µε ενδιαφέρον τις εξελίξεις στον αγροτοβιοµηχανικό κλάδο της χώρα µας και να εστιάζουν σε συγκεκριµένα επιχειρηµατικά σχήµατα, που µε κατάλληλο χειρισµό θα µπορούσαν να αποτελέσουν πυρήνες για µακρόπνοη επιχειρηµατική δράση µε εξαγωγικό κυρίως προσανατολισµό.

Επενδυτικά funds στη γεωργία
Υπό προϋποθέσεις µάλιστα, αναγνωρίσιµα επενδυτικά σχήµατα (funds) δεν θα είχαν αντίρρηση για εµπλοκή ακόµα και στο πεδίο της πρωτογενούς παραγωγής από τη στιγµή που αυτό σηµαίνει συνεργασία µε οργανωµένες Οµάδες Παραγωγών που έχουν τη νοµική δυνατότητα να αντλήσουν «συµµετοχικά κεφάλαια» εκτός των µελών της Οµάδας.
Σε πολλές περιπτώσεις πάντως η διαδικασία προσαρµογής στα νέα οικονοµικά δεδοµένα, δηλαδή της λειτουργίας σε µια αγορά που δεν έχει πλέον εύκολη πρόσβαση σε κρατικό χρήµα (επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις, αποζηµιώσεις κ.ά.) ούτε φυσικά στον τραπεζικό δανεισµό, όπως τον γνωρίσαµε τις προηγούµενες δεκαετίες, συντελείται και εκ των ενόντων. Αυτό σηµαίνει ότι δεν είναι λίγες οι αµιγώς αγροτικές επιχειρήσεις – εκµεταλλεύσεις που αναζητούν τρόπους ενίσχυσης της ρευστότητάς τους µέσα από µετοχικές ανακατατάξεις, συγχωνεύσεις ή άλλου είδους συνεργασίες µε οµοειδή επιχειρηµατικά σχήµατα.

Ολιγοµελείς συνεργασίες
Όπως τόνιζε πρόσφατα στην Agrenda βαθύς γνώστης της ιστορίας του αγροτικού τοµέα στη χώρα µας, η πρώιµη εκµηχάνιση της ελληνικής γεωργίας τις πρώτες δεκαετίες µετά τον πόλεµο, βασίστηκε κατά κύριο λόγο σε ολιγοµελείς συνεργασίες, οι οποίες αποτέλεσαν τα πρώτα ψήγµατα επιχειρηµατικής δράσης στον αγροτικό χώρο και ήταν αυτά που έβαλαν το σπόρο για µια βιώσιµη γεωργία. Η υπόθεση αυτή πήγε ιδιαίτερα καλά τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70, στήριξε σε µεγάλο βαθµό την αναδιοργάνωση των εκµεταλλεύσεων και τις επενδύσεις αυτών σε µηχανήµατα και εξοπλισµό, άρχισε όµως να χάνει το δυναµισµό της στα χρόνια της µεταπολίτευσης και ειδικά µετά την ένταξη της χώρας µας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτό είχε να κάνει µε την ολοκλήρωση ενός πρώτου κύκλου συγκρότησης και λειτουργίας αυτών των µονάδων, ο οποίος περνούσε σχεδόν υποχρεωτικά από συνεργασίες αυτού του είδους, ως προϋπόθεση για την πρόσβαση σε δανεισµό και ως ανάγκη για την υποστήριξη των εκµεταλλεύσεων µε τη δέουσα προσωπική εργασία.

Επανέρχεται το µοντέλο κυριάρχησε µετά τον πόλεµο
Το µοντέλο αυτό άρχισε να αδυνατίζει, αφενός λόγω των οικονοµικών συνθηκών και κοινωνικών σχέσεων που διαµορφώθηκαν µετά από κάποια χρόνια λειτουργίας γύρω από αυτά τα σχήµατα, αφετέρου, λόγω της επίδρασης που είχαν στην όλη υπόθεση οι κοινοτικές ενισχύσεις και εν συνεχεία τα ατοµικά δικαιώµατα των συντελεστών αυτών των σχηµάτων. Ειδικά το θεσµικό πλαίσιο της ΚΑΠ που ισχύει µετά το 2003, επέτεινε τις αποσχιστικές τάσεις στις εν λόγω συνεργασίες και ενίσχυσε τον ατοµισµό, ο οποίος έβρισκε ωστόσο στήριξη, στο κοµµατικό κράτος, στην πελατειακή διαχείριση των πόρων των διαρθρωτικών ταµείων και στον γαλαντόµο τραπεζικό δανεισµό προς φυσικά πρόσωπα και υδροκέφαλες συνεταιριστικές οργανώσεις.
Η οικονοµική κρίση που ενέσκηψε στη χώρα µας, αρχικά µε τη µορφή δηµοσιονοµικού κενού και διαχείρισης χρέους και στη συνέχεια ως χρεοκοπία του (αντί) παραγωγικού µοντέλου το οποίο ακολουθήθηκε και το οποίο είχε στήριγµα τον εύκολο δανεισµό, έρχεται να αναθεωρήσει τη δοµή λειτουργίας και στον αγροτικό χώρο.
Σ’ αυτή τη βάση, κάποιες µεγάλες για τα ελληνικά δεδοµένα αγροτικές µονάδες εντατικής ή εκτατικής µορφής που διαχειρίζονται εκατοντάδες στρέµµατα ή διαθέτουν µεγάλο ζωικό κεφάλαιο, καλούνται να αναζητήσουν κεφάλαια λειτουργίας, επενδύσεων και ανάπτυξης, µέσα από µετοχικές συνεργασίες µε διαθέσιµα επενδυτικά κεφάλαια. Ακόµα κι εδώ, υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα συνεργασιών και συγχωνεύσεων, ώστε να καταστούν κρίσιµο µέγεθος και να εξασφαλίσουν µια ασφαλή διαπραγµατευτική θέση µε τη µεταποιητική βιοµηχανία.

Συνεργασίες µε κοινό προσανατολισµό για τους µικροµεσαίους
Για τις µικροµεσαίες αγροτικές επιχειρήσεις, όπου η αναζήτηση µετοχικών κεφαλαίων είναι αδύνατη, η λύση έρχεται µέσα από ολιγάριθµες αρχικά συνεργασίες, δηλαδή κοινές εκµεταλλεύσεις 2-5 ατόµων, οι οποίες θα έχουν σαφή προσανατολισµό στην αγορά και θα αξιοποιούν µε τον καλύτερο τρόπο (αποσβέσεις) τα παραγωγικά τους µέσα.
Σε ένα δεύτερο στάδιο µάλιστα, σχεδόν αναγκαία καθίσταται η συµµετοχή αυτών των µονάδων σε ευρύτερα συλλογικά σχήµατα (Οµάδες Παραγωγών) που θα συµβάλλουν από πλεονεκτική θέση στη διάθεση των αγροτικών προϊόντων και στη µείωση του κόστους παραγωγής. Η συνεπής λειτουργία στην πρώτη εκδοχή συνεργασίας άλλωστε, συνιστά απαραίτητο προθάλαµο εκπαίδευσης για την καλύτερη υποστήριξη της συλλογικότητας και στο δεύτερο στάδιο.

Πανάγος Γιάννης